Cá Koi được mệnh danh là Quốc Ngư của Nhật Bản, nhắc đến cá koi là nhắc đến hình ảnh của đất nước của xứ sở hoa anh đào rực rỡ. Dù được nuôi phổ biến trên thế giới, tuy nhiên chủ yếu là các giống cá đã được lai tạo, phối giống để phù hợp với môi trường sống. Hôm nay, Cảnh Quan Ngũ Sắc sẽ giới thiệu đến các bạn yêu Koi những giống cá koi, cá chép Nhật thuần chủng đẹp và ý nghĩa màu sắc của chúng.
Nguồn gốc và ý nghĩa của cá chép koi
Cá koi vì sao lại được yêu thích đến thế? Đó là những câu hỏi thường gặp đối với nhiều người. Dưới đây là một số thông tin cơ bản về nguồn gốc của giống cá Koi này:.
-Truyền thuyết về câu truyện cá chép koi
Cá koi thường được gắn liền với nhiều truyền thuyết cổ xưa. Nổi tiếng nhất là câu chuyện về Khổng Từ – một nhà triết học Trung Quốc. Chuyện kể về thời Trước Công Nguyên năm 533 khi Không Tử sinh được con trai và được hoàng đế tặng cho ông một con cá chép trắm đen. Đây là nguồn gốc để bắt đầu cho câu chuyện.
Nhắc đến cá chép koi nhiều người thường nghĩ ngay đó là biểu tượng của người Nhật Bản. Thế nhưng, ít ai lại biết loại cá này có nguồn gốc thực sự từ Trung Quốc. Có thể bạn chưa biết? Phần lớn cá koi của Nhật Bản được nhập khẩu từ Trung Quốc và dần lan rộng ra các quốc gia khách như châu Âu, châu Á. Về sau người Nhật đã lai tạo ra nhiều giống cá koi khác nhau với vẻ đẹp hoàn hảo.

Cá Chép Koi Nhật
-Ý nghĩa của cá chép koi trong phong thủy
Cá koi là loại cá được biết đến với nhiều loại khác nhau, mỗi loại điều mang một nét đặc trưng riêng. Theo đó, mỗi chú cá sẽ có tên gọi khác nhau và mang ý nghĩa phong thủy riêng như:
- Kohaku – Màu trắng pha đỏ: Biểu thượng cho sự may mắn, thành công trong cong đường công danh sự nghiệp.
- Kuchibeni – Màu trắng và có đốm đỏ quanh môi : Biểu tượng cho một tình yêu đẹp và một mối quan hệ lâu dài.
- Yamabuki – Màu vàng: Biểu tượng của sự giàu có, thịnh vượng.
- Ogon – Màu bạc: Biểu tượng cho sự thành công và giàu có trong kinh doanh.
- Kumonryu – Thân trắng, đốm đen hoặc có màu đen toàn bộ: Cuộc sống với muôn màu sắc luôn thay đổi và biến đổi.
- Ngoài ra còn có một số khác như: Showa Sanke – Màu trắng pha đỏ + đen, Utsurimono – Màu trắng pha đen, Ki Utsuri – Màu vàng pha đen, Ki Utsuri – Màu vàng pha đen,…
19 giống cá Koi Nhật được nhân giống, lai tạo hiện nay

Sơ đồ phả hệ cá Koi
– KOHAKU
Kohaku có Hi sáng và rõ trên da trắng, ngoài sắc đỏ hoàn toàn không có màu sắc khác. Cá được đánh giá vào sự giao hưởng xen kẽ giữa màu trắng và màu đỏ dựa trên nguyên tắc phải thấy được nền tảng.
Kohaku đẹp thì nền trắng nhất định phải sáng và trắng, Hi có màu đỏ đậm và sáng. Mảng hoa văn lớn, màu đỏ gọi là Hi, ranh giới giữa mảng Hi và nền trắng (được gọi là Kiwa) rõ ràng là con có giá trị thương thẩm cao.
Hoa văn Koi thùy theo sở thích của mỗi người và dựa vào hình dáng, số lượng mảng Hi trên thân Koi mà người ta đặt tên hoa văn như Nidan (có 2 mảng Hi), Sadan (có 3 mảng Hi), Inazuma (Mảng Hi hình sấm sét)…
Kohaku là giống phổ biến của Nishikigoi và có nhiều giống được sinh ra từ giống này.

Giống cá Koi Kohaku
– TAISHO SANSHOKU
Taisho Sanshoku là giống cá có Sumi trên nền đỏ trắng. Tên gọi Taisho Sanshoku bắt nguồn từ thời Taisho, thời điểm đầu tiên lai tạo giống cá này, Sanshoku (nghĩa là “ba màu”) đến từ hoa văn đỏ và đen trên nền trắng của thân cá, gọi ngắn gọn là Taisho, Sanshoku hoặc Sanke.
Là giống thể hiện nét đẹp qua hoa văn Sumi, Sumi phân bố độc lập và cân bằng với hoa văn đỏ trắng cơ bản trên thân mình. Sumi được cho là lý tưởng khi có độ bóng như mực sơn mài.
Taisho Sanshoku có loại Sumi thưa thớt và thanh lịch, cũng có loại Sumi đậm đà và ấn tượng. Người ta gần như có thể phân biệt chúng dựa trên cách tổ chức của Sumi.

Koi Taisho Sanshoku
– SHOWA SANSHOKU
Showa Sanshoku cũng có màu đen, đỏ và trắng nhưng có Sumi khác với Taisho Sanshoku. Tên gọi Showa Sanshoku do đặc điểm ba màu (sanshoku) và chúng được tạo ra từ thời đại Showa. Gọi tắt là Showa. Đây là giống cá có Sumi tráng lệ.
Sumi của Showa Sanshoku được gọi là Utsuri Zumi, ngay khi sinh ra toàn thân có màu đen, sau đó trên nền đen hoa văn đỏ với trắng mới xuất hiện. Tuy nhiên, màu trắng xuất hiện không nhiều.
Sumi của Showa Sanshoku có đặc trưng giống như chạy dài liên tục trên cơ thể và cuộn dần từ bụng lên lưng.
Kindai Showa (Showa cận đại) có nhiều nền trắng và số lượng Sumi ít.

Chép Nhật Showa Sanshoku
– UTSURI-MONO
Utsurimono giống cá có Utsuri Zumi giống với Showa Sanshoku. Ở Utsurimono, loại cho thấy màu trắng gọi là Shiro Utsuri, cho thấy màu đỏ nổi bật gọi là Hi Utsuri, loại có màu vàng được gọi là Ki Utsuri. Hay trường hợp mà cá mang duy nhất một màu đen Utsuri Zumi.
Shiro Utsuri mang đến cảm giác rung động, Hi Utsuri mang lại sự quyến rủ, Ki Utsuri lại mang tới cảm giác nhẹ nhàng thanh lịch. Ban đầu chúng thuộc những chủng loại khác nhau, nhưng do có đặc điểm chung ở Sumi, người ta gom chúng lại thành một nhóm gọi là Utsuri- mono.

Koi HIKARI-MOYO
– BEKKO
Bekko là giống cá có lốm đốm đen trên thân đơn sắc. Dựa trên màu đơn sắc trên thân chia thành 3 loại Shiro Bekko, Ki Bekko, Hi Bekko. Tên Bekko được đặt do giống với hoa văn đồi mồi thường được dùng làm gọng kính và lược.
Bekko khác với Utsuri-mono ở chỗ, Bekko nền màu trắng, Utsuri-mono nền màu đen. Chúng cũng có sự khác nhau vể Sumi vì nếu cho mảng Hi xuất hiện trên Shiro Utsuri thì nó sẽ trở thành Showa Sanshoku, còn nếu mảng Hi xuất hiện trên Shiro Bekko thì nó sẽ trở thành Taisho Sanshoku. Bekko là giống cá Koi mang vẻ đẹp hoa lệ với phong vị của sự đơn giản.

Cá Koi BEKKO
– KOROMO
Koromo là giống cá cải tiến từ Kohaku, rìa vảy trong mảng Hi có hình bán nguyệt và có màu chàm hoặc đen. Tên gọi Koromo (trang phục) bắt nguồn từ hình thức nhuộm vảy này. Đây là giống cá tập trung vào nét đẹp giản dị của mảng Hi như Kohaku. Từ màu sắc của Goromo có thể chia thành Ai Goromo và Sumi Goromo, hiện nay Ai Goromo là dòng phổ biến nhất.
Sau này các dòng được cải tiến và xuất hiện Koromo Showa là dòng thêm màu chàm vào mảng Hi của Taisho Sanshoku. Ngoài ra, còn có Budo Goromo, lớp koromo của chúng không chỉ có hình bán nguyệt mà màu Hi còn xếp chồng và cho thẩy sự pha trộn hòa hợp giữa 2 màu. Koromo đang trở thành một trong những giống cá được yêu thích.

Giống cá Koi KOROMO
– GOSHIKI
Trước đây, người ta cho giao phối Taisho Sanshoku với Asagi để có màu trắng – đỏ – đen (của Taisho Sanshoku) và màu xanh nhạt, xanh đậm (của Asagi) tạo thành năm màu (Goshiki), tên của giống cá này. Những gần đây, không cẩn đến năm màu, người ta cũng gọi Goshiki khi cá có hoa văn Asagi trên nền da và có mảng Hi.
Gọi là Goshiki khi có Hi trên thân Asagi và gọi Goshiki Sanshoku khi có Sumi của Sanshoku giống như ban đầu.
Goshiki và Koromo dù có điểm giỗng nhau nhưng khác nhau ở chỗ Goshiki thì có nền da là Asagi, còn Koromo thì có nền da là trắng.

Koi Nhật GOSHIKI
– HIKARI-MUJI
Hikari Muji là tên gọi chung của giống cá toàn thân có màu ánh kim. Tùy theo màu nền mà có những loại như Yamabuki Ogon hay Platinum Ogon. Ngoài ra còn có những loại có ánh sáng nhấp nhô Nezu Ogon hay Ogon.
Với toàn thân đều phủ ánh kim đơn sắc, loài cá Koi này có vẻ đẹp rực rỡ và lộng lẫu, cũng nhờ vậy mà cái tên Hikari Muji hình thành (Hikari: ánh sáng, muji: đơn sắc). Hơn nữa, đây là giống cá cơ sở của nhiểu giống cá khác, nhiều giống cá mới đã ra đời từ đây.
Ngoài vảy ánh kim đơn sắc, cá cũng có vảy ánh kim màu đen gọi là nhóm Matsuba, như Gin Matsuba, Aka Matsuba Ogon.

Giống Koi HIKARI-MUJI
– HIRAKI-UTSURI
Hikari Utsuri là giống cá có Utsuri Zumi vì được cho giao phối với Hikari Muji nên trên thân chỗ ánh kim mang những đốm Sumi. Hikari Utsuri là cách đặt tên chung của giống cá này. Ví dụ như trên thân Showa có ánh kim thì gọi là giống Kin Showa, thân Shiro Utsuri có ánh kim thì gọi là Gin Shiro Utsuri, thân Ki Utsuri hay Hi Utsun có ánh kim thì gọi là Kin Ki Utsuri.
Hiện nay, có hơn 3 chủng loại đại diện cho Hikari Utsuri. Cá có độ phản sáng cao, hoa văn rõ ràng được xem là cá đẹp.

Giống chép Koi HIRAKI-UTSURI
– HIKARI-MOYO
Ngoài Hikari Muji, Hikari Utsuri; còn có một nhóm cá Koi mang hoa văn, thân sáng lấp lánh. Cá mang Utsuri Zumi không được tính vào nhóm Hikari Moyo.
Các nhóm chính như Sakura Ogon có ánh kim trên nền Kohaku, Hariwake có hoa văn vàng và bạc, Yamato Nishiki có ánh kim trên thân Taisho Sanshoku…
Mặt khác, hiện nay nhờ việc chúng lai tạo với nhiều giống Doitsu đã sinh ra nhiều giống đẹp như Kikusui, Doitsu Hariwake,…

Cá Koi HIKARI-MOYO
– TANCHO
Tancho là giống cá có một chấm tròn đỏ duy nhất ở phần đầu. Tên gọi này có nguồn gốc từ loài sếu đầu đỏ (Tancho Zuru) ở Nhật. Việc giống với quốc kỳ Nhật Bản cũng là lý do khiến nó được yêu thích.
Các giống cá khác mà có vòng tròn đỏ ở phẩn đầu cũng được gọi là Tancho. Theo đó tất cả những loại cá có mảng Hi đểu xuất hiện lancho. Thông thường, người ta gọi Tancho là chỉ Koi có thân màu trắng và đỉnh đầu đỏ. Ngoài ra Tancho còn có nhiều loại đa dạng như Tancho Sanshoku, Tancho Showa, Tancho Goshiki…

Koi Tancho
– KINGINRIN
Kin Ginrin là giống cá được cải tiến cho ánh kim chỉ xuất hiện ở phần vảy, vảy vàng hoặc vảy bạc. Vảy vàng và bạc có ở tất cả các loại như Ginrin Kohaku, Ginrin Bekko,…
Ánh kim ở vảy thường là màu vàng ánh trên mảng Hi, màu bạc ánh trên nên trắng và tất cả gọi chung là Ginrin. Cùng với Hikari mono, giống này đại diện cho sự lộng lẫy của Nishikigoi.
Dòng có ánh kim phát sáng mạnh mẽ gọi là Diamond Ginrin và tùy kiểu phát sáng mà có thể phân biệt được một vài loại Ginrin.

Giống Koi KINGINRIN
– DOITSU
Doitsu là giống cá không có vảy (trừ lớp vảy lớn xếp thành hàng ở sống lưng và hai bên bụng), vì lớp da được giải phóng nên dễ phân biệt với các loại Koi Nhật có vảy.
Doitsu ban đầu được nhập khẩu từ Đức (Doitsu) vào thời Minh Trị (Meiji) năm thứ 17 như một loại thực phẩm giống cá chép đen. Sau này được lai tạo với Nishikigoi thì thành cá cảnh như ngày nay.
Tất cả các giống Koi đều xuất hiện được dưới dạng Doitsu, từ Doitsu Kohaku, Doitsu Sanshoku đến những loại như Doitsu Yamato Nishiki, Doitsu Hariwake… ngay cả Hikari mono cũng được tạo ra từ Doitsu làm cho các chủng loại Nishikigoi tăng lên gấp bội.

Chép Nhật DOITSU
– ASAGI
Asagi là giống cá mà ngoài phần đầu thì thân mình được bao phủ bởi sắc xanh như màu xanh của nước và xanh chàm và chúng có hoa văn mắt lưới trên toàn bộ thân. Dựa vào độ đậm của sắc xanh trên thân mà người ta chia thành Konjo Asagi và Narumi Asagi.
Đây là giống nguyên thủy của Nishikigoi và có nhiều giống được lai tạo từ chúng. Asagi là loài kiêu hãnh về vẻ đẹp tinh tế, bởi sự kết hợp màu sắc của nền da và màu Hi dưới bụng “Funasoko” cùng màu Hi dưới gò má “Yatsu”. Chúng trông giống như một bầu trời xanh trong veo giao thoa cùng những áng mây rực lửa của đất trời lúc rạng đông. Asagi có nhiều Hi trên người được gọi là Hi Asagi.

Cá Koi ASAGI
– SHUSUI
Shusui được tạo ra từ Doitsu và Asagi. Shusui là con lai từ Doitsu đầu tiên thuộc dòng Nishikigoi tiến hóa, chúng được sinh ra tại Tokyo (Edo bấy giờ) và bố mẹ chúng cũng có nguồn gốc tại đây. Tên Shusui được đặt theo từ liên tưởng màu xanh trên cơ thể, với 1 chữ Hán được lấy từ tên người tạo ra nó, ông Akiyama.
Màu xanh của da nền và sự sắp xếp mảng vảy to là yếu tỗ đánh giá Shusui, vi thế Shusui đẹp là Shusui không có vảy nhỏ hay rời rạc. Bên cạnh đó, Hi của chúng giống với Asagi tức có Funasoko Hi dưới bụng và Yatsu Hi dưới gò má. Shusui có màu đỏ trên tân được gọi là Hi Shusui, còn hoa văn Hi có hình tròn liên túc được gọi là Hana Shusui.

Cá Chép giống SHUSUI
– KUJAKU
Kujaku là giống cá có thêm hoa văn Hi và ánh kim vào trên thân Asagi, hoặc có thể nói là Goshiki có thêm ánh kim. Kujaku có ánh kim sáng, mắt lưới Asagi và hoa văn Kohaku được xem là đẹp.
Kujaku được đạt từ liên tưởng đến vẻ đẹp của lông vũ loài chim khổng tước khi đang xòe cánh ra. Tên gọi chính thức là Kujaku Ogon.
Kujaku là giống đại diện cho hoa văn ánh kim, gần đây chủng loại này cải tiến mạnh nhất. Trong các hội thi, chúng được chấm thi riêng do có hoa văn ánh kim khác biệt.

Cá chép Nhật KUJAKU
– KUMONRYU
Kumonryu là Doitsu có màu đen huyền trên nến da trắng. Khác với Utsuri Zumi, hoa văn của Kumoryu giống như đám mầy đen mọc tùy ý trên nến trắng. Cái tên Kumoryu bắt nguổn từ truyền thuyết rổng hóa thành mây bay lên trời.
Hoa văn Sumi của Kumonryu rất dễ thay đổi, khi nhiệt độ nước cao Sumi sẽ chìm xuống nển trắng, còn khi nhiệt độ nước thấp sẽ có xu hướng nổi lên. Hơn nữa, một khi hoa văn Sumi chìm xuống thì thường chúng sẽ không còn giống như trước. Một số trường hơp biến đổi cho thấy có thể thành một con Kumonryu hoàn toàn khác.

Chép Koi Kumonryu
– MUJI
Muji là giống cá không có hoa văn và cũng không có vẻ đẹp rực rỡ của ánh kim, tuy nhiên, ở cuộc thi toàn quốc những năm gần đây, có một nhánh của Muji là Karashigoi lại có bước đột phá. Cùng lúc đó là sụ tái xuất của những loại cá ngày xưa như Chagoi, Benigoi.
Muji được đánh giá cao khi có hình thể đẹp, không có đốm màu, không lẫn màu khác. Muji có màu đỏ hoặc vàng, trong Muji có hệ cá có vảy đen gọi là hệ Matsuba.

Giống cá koi MUJI
KAWARIGOI “Một vài loại khác”
Nếu chia nhỏ những Nishikigoi thì sẽ không thể liệt kê hết, những loại được giới thiệu trên đây là những loại có tên gọi quen thuộc. Trong đó, ở các hội thi, dòng Kikokuryu và Ochiba Shigure là nhóm thuộc Kavvarigoi có những hoạt động đáng kể và được kỳ vọng xếp vào nhóm riêng biệt trong tương lai.

Koi Kawarigoi
Hy vọng, bài viết trên đã mang đến cho bạn những thông tin bổ ích. Liên hệ với chúng tôi nếu bạn cần tư vấn về bất kỳ thắc mắc nào về cá Koi.
Trích nguồn từ “Tạp Chí Cá Koi Việt Nam – Vol.4”
Có thể bạn quan tâm: