Bệnh đốm trắng không chỉ xuất hiện ở Koi mà ở hầu hết các loại thủy hải sản nuôi trồng, thực tế cho thấy đây là căn bệnh phổ biến nhất của cá. Khi mắc bệnh, tình trạng bệnh sẽ lây lan rất nhanh và khả năng truyền nhiễm cao nên đây là một trong những bệnh cần phải đề phòng nhất.
Đôi nét về bệnh đốm trắng ở cá Koi
Bệnh đốm trắng ở cá koi phát sinh quanh năm ở nhiệt độ nước dưới 25oC, đặc biệt là đầu mùa xuân, mùa mưa hay đầu mùa thu do nhiệt độ nước dễ thay đổi. Ngoài ra, nhiều trường hợp bệnh xảy ra khi chất lượng nước hoặc nhiệt độ nước đột ngột thay đổi bởi môi trường…Đốm trắng nếu được phát hiện ngay ban đầu và chưa kịp thời sẽ lập tức loại bỏ được các đốm trắng và sức khỏe cá sẽ được hồi phục lại như ban đầu.
Tìm hiểu vòng đời của ký sinh trùng gây bệnh đốm trắng
Bệnh đốm trắng do ký sinh trùng hình quả dưa có tên là Ichthyophthirius multifiliis (tạm gọi là Ich) gây ra, Vì thế bệnh này có tên gọi là Ich. Vi khuẩn đốm trắng ký sinh ngay dưới lớp biểu bì nên rất khó để tiêu diệt trực tiếp, tốt nhất là tiêu diệt chúng khi chúng không ở trên mình cá. Vậy nên nếu hiểu rõ về vòng đời của chúng thì có thể xử lý chúng một cách hiệu quả. Có 3 giai đoạn của ký sinh trùng.
Hình dạng của vi khuẩn đốm trắng dưới kính hiển vi
Giai đoạn 1:
khi Ich ký sinh vào cá gọi là giai đoạn ký sinh dinh dưỡng. Tiếp đó là giai đoạn trưởng thành khi chúng rời cơ thể cá và di chuyển trong nước bằng tiêm mao. Ngay khi chúng chìm xuống đáy hồ, tiêm mao sẽ biến mất và bên ngoài chúng được bao bọc bởi một lớp màng dày. Lúc này được gọi là giai đoạn bào mang.
Giai đoạn 2:
Ở giai đoạn bào mang, vi khuẩn sẽ ngưng di chuyển, trong bào nang bắt đầu quá trình phân bào. Người ta nói rằng ở nhiệt độ thích hợp thì một bào nang có thể sinh từ vài trăm cho đến vài ngàn bào tử trong một ngày. Tuổi thọ của ấu trùng chỉ khoảng một ngày nên nếu không tìm được cơ thể ký sinh trong khoản thời gian này, chúng sẽ chết.
Giai đoạn 3:
Ở giai đoạn ký sinh dinh dưỡng và giai đoạn bào mang, việc tiêu diệt chúng bằng thuốc hầu như không có tác dụng. Vì thế, thời điểm tiêu diệt chúng thích hợp nhất là giai đoạn chúng rời khỏi cơ thể cá, bơi vào trong nước và giai đoạn ấu trùng bệnh đốm trắng trước khi ký sinh vào vật chủ.
Thời gian từ lúc vi khuẩn đốm trắng ký sinh phát triển đến khi tách khỏi cơ thể cá mất khoảng 1 tuần nếu nhiệt độ nước là 200C, khoảng 2 tuần nếu nhiệt độ nước là 140C, khoảng 3 tuần nếu nhiệt độ nước là 70C. Cũng còn tùy vào môi trường nuôi cá mà thuốc sát trùng như xanh Methylen có thể hiệu quả trong khoảng 1 tuần, ngắn hơn thời gian từ lúc chúng ký sinh đến khi trưởng thành.
Chính vì thế, rất khó để có thể tiêu diệt vi khuẩn đốm trắng hoàn toàn chỉ với một lần dùng thuốc.
Vòng đời của vi khuẩn gây bệnh đốm trắng ở cá koi
Biểu hiện bệnh đốm trắng ở cá koi
Triệu chứng xuất hiện đốm trắng nhỏ như hạt anh túc trên cơ thể. Có những hành vi bất thường và da tiết dịch nhầy.
- Thời kỳ đầu xuất hiện những đốm trắng nhỏ giống như hạt cây anh túc ở những vùng da như đầu, vây ngực, tiếp đó lan rộng ra toàn thân, sờ vào thấy giống như hạt cát. Bắt gặp cá có hành vi như cọ xát cơ thể dưới đáy ao, chán ăn, cơ thể suy yếu, thích tập trung ở đầu nguồn nước, thường ngoi lên mặt nước hoặc bất động dưới đáy. Ngoài ra, các cũng có khi có những hành vi bất thường khác.
- Khi triệu chứng lan rộng, những vùng bị ký sinh sẽ tiết ra một lượng lớn chất nhầy, vẩn đục. Khuẩn đốm trắng có xu hướng ký sinh nhiều ở phần thân, đặc biệt là phần lưng hơn ở phần đầu, kết quả gây xuất hiện da.
- Khi bệnh trạng nặng hơn, cá có xu hướng cọ xát vào những nơi như thành bể và hậu quả nghiêm trọng là lớp vảy bị tróc ra, gây lở loét, làm mất đi tính thẩm mỹ của Koi.
Ngoài những chỗ có thể thấy hạt trắng như da vẩy thì khuẩn đốm trắng như da và vảy thì khuẩn đốm trắng còn bám vào mang cá. Nếu chúng ký sinh ở mang, cá sẽ có hành vi như bỏ ăn, thích tập trung ở đầu nguồn nước. Tuy nhiên rất khó để phán đoán bằng mắt thường trong trường hợp này mà chỉ có thể nhận biết qua một lượng lớn chất nhầy được tiết ra ở phần mang.
Khi khuẩn đốm trắng bám vào mang, cá sẽ trở nên thiếu Oxy nghiêm trọng, kể cả cá lớn cũng có khả năng bị giết chết.
Dấu hiệu cá koi bị bệnh đốm trắng
Phương pháp điều trị bệnh hiệu quả
Nếu phát hiện bệnh đốm trắng ở cá koi sớm nên loại trừ bằng thuốc sát trùng và môi trường nước nhiệt độ cao. Dưới đây là vài phương pháp điều trị bệnh đốm trắng cho cá koi.
Phương pháp 1:
Tắm dược liệu bằng thuốc sát trùng: liều lượng 1-2g xanh Methylen trên 1 tấn nước, hoặc 0.1-0.2 xanh Malachite trên 1 tấn nước, tắm trong vài ngày.
Phương pháp 2:
Kết hợp sử dụng thuốc sát trùng và Formalin: Sử dụng đồng thời Xanh Methylen và Formalin với liều lượng 20g xanh Methylen và 30ml Formalin trên 1 tấn nước, tắm trong vài ngày. Trong trường hợp sử dụng Formalin cần để phân hủy tự nhiên và tránh thoát nước trong vài ngày. Đối với thuốc sát trùng thì sau khi sử dụng chúng sẽ được hấp thụ bởi vật liệu học.
Phương pháp 3:
Tắm dược liệu bằng dung dịch ổn định Chlorine Dioxode: rất có hiệu quả với vi khuẩn đốm trắng, tuy nhiên do có nhiều loại thuốc khác nhau nên cần chú ý đến cách dùng của từng loại, do đó nên tham khảo ý kiến từ cửa hàng hoặc trung tâm nghiên cứu giống trước khi sử dụng.
Tăng nhiệt độ nước lên trên 280C: nhiệt độ nước tăng giúp kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn đốm trắng, đây là phương pháp điều trị tự nhiên.
Để việc điều trị diễn ra hiệu quả, sau khi phun thuốc nên thay ½ đến ⅓ lượng nước và nhớ phun thêm trước khi thuốc hết tác dụng. Lặp lại việc này nhiều lần có thể giúp tiêu diệt hầu như hoàn toàn khuẩn đốm trắng.
Bí quyết phòng ngừa bệnh đốm trắng
Vi khuẩn đốm trắng thường xâm nhập vào ao từ cá và nước mới, do đó khi thả cá vào ao và cho tham gia cuộc thi cần phải xử lý vi khuẩn này triệt để.
Ngoài ra, nếu nước ao nhiễm bẩn hay sức đề kháng cá suy giảm thì vi khuẩn gây bệnh đốm trắng sẽ phát triển mạnh. Do đó cần làm sạch ao thường xuyên để phòng ngừa vi khuẩn này.
Lưu ý những thuốc có thành phần chính là xanh Methylen như thuốc Green F, dung dịch xanh Methylen, Fish Mate là những sản phẩm được cấp phép và bán trên thị trường dưới danh mục thuốc thú y nên cần sử dụng theo đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng.
Mong những gì chúng tôi chia sẻ về đốm trắng bệnh nguy hiểm của cá koi có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn. Từ đó có thể chăm sóc cá koi đúng cách để có hồ cá đẹp cho không gian sống.
Trích nguồn từ “Tạp Chí Cá Koi Việt Nam – Vol.3”
Có thể bạn quan tâm:
